VAT przy wypłacie odszkodowań
Dosyć istotnym zagadnieniem związanym z wypłatą odszkodowania z ubezpieczenia jest kwestia uwzględnienia lub nie w jego wysokości podatku od towarów i usług. Problematyka ta ma kilka aspektów. Przede wszystkim należy rozważyć tą kwestię w odniesieniu do rodzaju ubezpieczenia (obowiązkowe czy dobrowolne), a także okoliczności, czy poszkodowany jest płatnikiem podatku VAT.
Ubezpieczenie obowiązkowe OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
Rozliczenie z ubezpieczycielem, mające na celu wykazanie wysokości poniesionej szkody, odbywa się w oparciu o przedstawione dokumenty księgowe (rachunek, fakturę) za naprawę pojazdu lub na podstawie sporządzonego kosztorysu, który uwzględnia szacunkowe ustalenie odszkodowania w oparciu o ceny części zamiennych i niezbędną robociznę.
Powiększenie ustalonego odszkodowania o podatek VAT uzależnione jest od zarejestrowania poszkodowanego jako podatnika VAT oraz jego prawa do dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabywaniu rzeczy bądź usługi. Warto przy tym odnotować, iż na uwzględnienie podatku VAT w odszkodowaniu nie ma wpływu okoliczność, czy rozliczenie odbywa się w oparciu o fakturę czy na podstawie kosztorysowej.
Jeżeli poszkodowany nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT (np. konsument, przedsiębiorca nie zarejestrowany jako podatnik VAT) przysługuje mu prawo do uzyskania odszkodowania w pełnej kwocie powiększonej o podatek VAT (wypłacone odszkodowanie jest w kwocie brutto).
Odmiennie należy ocenić sytuację, gdy poszkodowany jest podatnikiem VAT. W takim przypadku poszkodowany będzie mógł się domagać odszkodowania w kwocie brutto jedynie, gdy nie będzie mu przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabywaniu rzeczy lub usługi. Dotyczy to zarówno rozliczenia na podstawie faktury oraz w formie kosztorysowej. Co do zasady więc poszkodowanemu będzie przysługiwało odszkodowanie w wysokości netto.
Warto również zwrócić uwagę, iż istotne w tym zakresie jest prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, a nie faktyczne skorzystanie z niego przez poszkodowanego. Mimo braku odliczenia, w sytuacji gdy poszkodowany spełnił ustawowe przesłanki do obniżenia kwoty podatku należnego, ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie w kwocie netto. Brak skorzystania przez poszkodowanego z powyższego uprawnienia rozpatrywany jest w kategorii zaniechania podjęcia działań zmierzających do ograniczenia rozmiarów szkody.
Ubezpieczenie dobrowolne
Podobnie należy ocenić zasadność domagania się odszkodowania powiększonego o podatek VAT w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych (dobrowolne OC, AC i inne).
Tym samym należy przyjąć, iż w przypadku, gdy poszkodowany nie jest zarejestrowanym płatnikiem podatku VAT (konsument, przedsiębiorca nie będący płatnikiem VAT) w każdym wypadku należne mu jest odszkodowanie w kwocie brutto, tj. powiększonej o podatek VAT. Jedynie takie rozwiązanie zapewni realizację zasady pełnego odszkodowania.
Natomiast w przypadku, gdy poszkodowany jest podatnikiem podatku VAT wypłata odszkodowania w kwocie brutto uzależniona jest od prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. O ile takie uprawnienie przysługuje podatnikowi, wypłacona mu zostanie jedynie kwota netto odszkodowania, czyli nieuwzględniająca podatku VAT.